ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Οι κατσαρίδες ανήκουν στην οικογένεια των Blottoidea, με περίπου 4000 είδη. Απο αυτά γύρω στα 50 έχουν χαρακτηριστεί ως παράσιτα ή περιστασιακοί εισβολείς. Στην Ελλάδα ως παράσιτα απαντώνται κυρίως 3 είδη: Blattella germanica ή γερμανική κατσαρίδα, Blatta orientalis ή ασιατική, Periplaneta αmericana ή αμερικάνικη κατσαρίδα. Η Supella longipalpa απαντάται σχετικά σπάνια ενώ στοιχεία για την Poliphaga aegyptiaca δεν υπάρχουν για την Ελλάδα, παρόλο που ήδη έχει βρεθεί στην Νότια Ιταλία, από την πλευρά του Ιόνιου Πελάγους.
Back to top
ΥΓΕΙΟΝΟΜΙΚΗ ΣΗΜΑΣΙΑ
Οι κατσαρίδες παίζουν σημαντικό ρόλο στις τροφιμογενείς λοιμώξεις. Φέρουν πλήθος βακτηρίων (E. Coli, Salmonella spp, Shigella spp, κτλ) και μύκητων (Aspergillus spp, Candida spp, κτλ), τα οποία δυνητικά, μπορούν να μεταφέρουν πάνω σε τρόφιμα, καθιστώντας τα επικίνδυνα για τη δημόσια υγεία. Υπάρχουν επίσης ενδείξεις για παρουσία παθογόνων πάνω στις κατσαρίδες, που προσβάλλουν ζώα εκτροφής (χοίρους και πουλερικά).
Εργαστηριακά, έχουν ήδη απομονωθεί διάφορα αλλεργιογόνα στον εξωσκελετό και τα περιττώματα της γερμανικής κατσαρίδας (Bla g1, Bla g2 κτλ), τα οποία σχετίζονται με το αλλεργικό άσθμα. Μία θηλυκή γερμανική κατσαρίδα, μπορεί να παράξει από 25000 εώς 50000 μονάδες αλλεργιογόνων κατά την διάρκεια της ζωής της (5-6 μήνες). Τα αλλεργιογόνα αυτά μπορούν να παραμείνουν στην οικιακή σκόνη πάνω από 6 μήνες. Έχει αποδειχθεί πως ένα σημαντικό ποσοστό των ανθρώπων που πάσχουν από αλλεργικό άσθμα, έχουν IgE αντισώματα (τα οποία σχετίζονται με τις αλλεργικές αντιδράσεις), σε κάποιο αλλεργιογόνο κατσαρίδας (Eggleston et al., 2001).
Back to top
Blatella germanica
Η γερμανική κατσαρίδα (Blatella germanica) απαντάται αποκλειστικά σε εσωτερικούς χώρους όπου υπάρχει ζέστη και υγρασία. Κοινή σε κουζίνες, μπάνια, αποθήκες τροφίμων, εστιατόρια, ζαχαροπλαστεία κτλ. Έχει μήκος 10-15 χιλιοστά και ζει περίπου 5-6 μήνες. Ο κύκλος ζωής από αυγό σε ενήλικο ολοκληρώνεται περίπου σε 40 μέρες και το ωοθήκιο περιέχει γύρω στα 35 αυγά. Ο χρωματισμός τους είναι από καφέ μέχρι υποκίτρινο. Οι νύμφες του 1ου σταδίου εμφανίζουν προαιρετική κοπροφαγία, γεγονός το οποίο προκρίνει την χρήση των χημικών σε μορφή gel, λόγω της δευτερογενούς τοξικότητας που εμφανίζουν.
Back to top
Blatta orientalis
Η ασιατική κατσαρίδα (Blatta orientalis) είναι μαύρου-καφέ χρώματος και έχει μήκος 25-30 χιλιοστά. Μπορεί να επιβιώσει 4 με 5 μήνες. Το ωοθήκιό της περιέχει περίπου 10 αυγά. Η θηλυκή, προσκολλά το ωοθήκιο μέχρι και 10 μέρες πριν την εκκόλαψη, σε αντίθεση με τα άλλα κοινά είδη (1-2 μέρες). Θεωρείται περιαστικό είδος. Απαντάται κυρίως σε φρεάτια, αγωγούς κτλ. Στους εσωτερικούς χώρους απαντάται σε υπόγεια μέρη, ενώ εισέρχεται κυρίως μέσω των σιφωνιών. Την ζεστή περίοδο ανευρίσκεται σε παλιές κατοικίες, αλλά και σε επαγγελματικούς χώρους (εστιατόρια, φούρνους κτλ). Λόγω της παρουσίας τους σε φρεάτια, μεταφέρουν πολλά παθογόνα εντεροβακτήρια. Επειδή αυτές οι κατσαρίδες, όπως και τα άλλα κοινά είδη, συγκεντρώνονται σε μεγάλους αριθμούς σε κατάλληλα καταφύγια λόγω των φερομονών συνάθρισης, συνήθως η περιοδική εφαρμογή πυρεθροειδών στα φρεάτια και περιμετρικά είναι ικανή να ελέγξει τον πληθυσμό τους. Σε θερμοκρασίες κάτω των 15 βαθμών Κελσίου τα ωοθήκια δεν εκολλάππτονται και η δραστηριότητά αυτών των εντόμων σταματά. Συνήθως ένα μικρό ποσοστό του πληθυσμού τους θα εισχωρήσει στο εσωτερικό των κτιρίων.
Back to top
Periplaneta americana
Η αμερικάνικη κατσαρίδα (Periplaneta americana) αποτελεί την μεγαλύτερη κοινή κατσαρίδα με μήκος εώς 40 χιλιοστά. Έχει χρώμα καφέ υποκόκκινο. Το ωοθήκιό της περιέχει περίπου 18 αυγά. Είναι περιαστικό είδος. Απαντάται σε φρεάτια, αγωγούς εξαερισμού κτλ αλλά και σε χαμηλή βλάστηση. Στο εσωτερικό των κτιρίων απαντάται σε χώρους με υψηλή θερμοκρασία και υγρασία όπως τα συστήματα αγωγών. Έχει καλή ικανότητα πετάγματος και μπορεί να εισέρχεται σε εσωτερικούς χώρους από τα παράθυρα. Λόγω της παρουσίας της σε φρεάτια, μπορεί να μεταφέρει πολλά παθογόνα εντεροβακτήρια. Συνήθως η εφαρμογή πυρεθροειδών στους χώρους συνάθροισής τους είναι αρκετή στο να ελέγξει τον πληθυσμό τους.
Back to top
Supella longipalpa
Η Supella longipalpa απαντάται σχετικά σπάνια σε σπίτια και επαγγελματικούς χώρους. Έχει μήκος 25-30 χιλιοστά και το ωοθήκιό της περιέχει περίπου 16 αυγά. Συνήθως ανευρίσκεται σε σπίτια με ασυνήθιστα υψηλή θερμοκρασία, σε ντουλάπια, ντουλάπες και γενικά σε ψηλά μέρη. Λίγα ερευνητικά στοιχεία υπάρχουν για το συγκεκριμένο είδος.
Back to top
Polyphaga aegyptiaca
Η Polyphaga aegyptiaca έχει μήκος 25-35 χιλιοστά και είναι μαύρου χρώματος. Το αρσενικό έχει φτερά ενώ το θηλυκό είναι άπτερο και δισκοειδούς σχήματος. Το ωοθήκιο περιέχει περίπου 13 αυγά. Ο κύκλος του διαρκεί 2 χρόνια, εκ των οποίων 6 μήνες διαρκεί το νυμφικό στάδιο. Αντέχει πολλούς μήνες την ξηρασία. Απαντάται σε κουζίνες, αποθήκες, σπίτια κτλ. Το είδος αυτό προέρχεται από την Αφρική και υπάρχει ήδη στην Νότια Ιταλία και Σικελία. Μελέτες για την ύπαρξή της στην Ελλάδα δεν υπάρχουν, αλλά πιθανότατα έχει καταφθάσει και στην Δυτική Ελλάδα με τα εμπορευματοκιβώτια.
Back to top
